ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΗΝ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ/ΠΟΙΗΤΡΙΑ ΚΑ. ΣΟΦΙΑ ΣΚΟΥΛΙΚΑ-ΒΕΛΛΟΥ

Κλείνοντας επίσημα τον κύκλο συνεργασίας μας με την αξιότιμη κυρία Σοφία Σκουλίκα-Βέλλου, σας αφήνω με την συνέντευξη που μου παραχώρησε και με τις δικές της προσωπικές σκέψεις πέρι ποίησης και ποιητών. Θα ήθελα να την ευχαριστήσω θερμά για τις υπέροχα δοσμένες απαντήσεις της και να της ευχηθώ επιτυχία και σύμπνοια σε κάθε συγγραφικό της βήμα! 

S.P: Καλησπέρα Κυρία Σοφία και σας ευχαριστώ για τον χρόνο σας! Υπό την στέγη του οίκου Όστρια έχετε εκδόσει ήδη ένα ποιητικό συλλογικό έργο με τίτλο “Ταξίδια Πολύτιμα του Νου” και ένα ολοδικό σας με τίτλο “Τρεις Πινελιές”. Για μια γυναίκα με την δική σας εμπειρία και σοφία ζωής, ποια ήταν αυτή η στιγμή που καθόρισε την είσοδο σας στον εκδοτικό χώρο; Τι ήταν αυτό που σας ώθησε να επιδιώξετε την έκδοση;

Σ.Σ.Β: Καλησπέρα σας κύρια Σοφία σας ευχαριστώ.

Πιστεύω αυτό που έλεγε ο μεγάλος μας ηθοποιός Χριστόφορος Νεζερ ότι “η δημιουργία δεν έχει ηλικία” και αυτό με ώθησε να επιδιώξω την έκδοση.

Έτσι αποφάσισα να δώσω μερικά ποιήματα πρώτα για το Ανθολόγιο ΣυνΠοιείν στον Τόμο Α' του 2013, μετά για τον Τόμο Β' του Ανθολογίου {...της Θάλασσας} το 2013, και τελικά για το " Ανθολόγιo περί Έρωτος” που κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις Όστρια τον Δεκέμβριο 2014. Μετά έβγαλα το δικό μου Ανθολόγιo με τίτλο “Τρεις Πινελιές”που κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις Όστρια τον Δεκέμβριο του 2014. Γιατί τρεις πινελιές είναι η ζωή μας: Γέννηση -'Ερωτας- Θάνατος! Όλη η ανθολογία μου είναι αυτές οι τρεις λέξεις (πινελιές).

Το 2016 έδωσα μερικά ποιήματα για το Ανθολόγιο “Ταξίδια Πολύτιμα του Νου” που κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις Όστρια τον Ιανουάριο του2016. 

Συμμετέχω πάντα σε ανθολογίες πολλών ποιητών και πάντα θα ήθελα να μπορώ να συμμετέχω. Άλλωστε πιστευω αυτό που ειπε ο ποιητής Louis Aragon: “Η λογοτεχνία είναι μια σοβαρή υπόθεση για μια χώρα. Είναι, πρώτα απ’ όλα, το πρόσωπό της.”

S.P: Μοιραζόμαστε μια κοινή αγάπη: την ποίηση. Από μικρή γράφατε τα δικά σας ποιήματα, ή ήταν κάτι που ήρθε αργότερα με τα χρόνια; Γιατί κάποιος επιχειρεί να γράψει ποίηση; Ποιο χαρακτηριστικό έχει η ποιήση σαν είδος που μπορεί να προσελκύσει αλλά και να απωθήσει έναν συγγραφέα;

Σ.Σ.Β: Από μικρή έγραφα κάποια στιχάκια, τα καταχώνιαζα σε συρτάρια ενός παλιού κομοδίνου που ακόμα βρίσκονται εκεί, στο πατρικό μου σπίτι. Ποτέ όμως δεν είχα σκεφτεί να εκδώσω ποιήματα μου. Ήταν ο δικός μου πνευματικός κόσμος που πάντα εκεί ένιωθα ευτυχισμένη. Ακόμα να εκδοθούν αυτά.
Δεν ξέρω ίσως τι είναι ποίηση. Προσωπικά για μένα είναι ένας ουρανός, ξέρω όμως τι άνθρωπος ειναι ο ποιητής. Είναι ένας ολομόναχος άνθρωπος που προσπαθεί για ένα σκοπό και κανείς δεν πρόκειται να τον σταματήσει.Ούτε ευλογημένες στιγμές ούτε καταραμένες ώρες, μέρες, χρόνια. Βλέπεις η ζωη πάντα κερδίζει. Έχει ο ποιητής μέσα του την παθιασμένη αναζήτηση. Η ποίηση του και η ζωή του πρέπει είναι ένα τραγούδι για τον άνθρωπο.

 S.P: Στο συγκεκριμένο σημείο θα ήθελα να παραθέσω ένα ποίημα σας:
"Έχουν τα όνειρα αλλόκοτη δύναμη

είναι του νου μυλόπετρες,

άλλης αλήθειας οντότητες σκοτεινές ..

Τώρα που μοιάζει η ζωή να μικραίνει

μονό η θάλασσα μένει,

εκνευριστικά ήρεμη ..

Το σκουριασμένο του πλοίου κουφάρι

που βλέπω στον ύπνο μου κάθε βράδυ ,

δοξασμένο παρελθόντος απομεινάρι

έχει στοιχειωμένη την κουπαστή ,

την μπούμα καταστραμμένη ,

τον πίνακα οργάνων μισοσβησμένο ..

Έχει από αγρία κύματα καταστραφεί

μετά από μιάν αγρία ,υπέροχη μάχη

χιλιάδες λόγια κυμάτων λέει ,

όπως η ιδία μου η σκληρή ζωή..."

Οι περιγραφές και οι εικόνες που δημιουργείτε είναι υπέροχα συνδεδεμένες με την απεραντοσύνη της θάλασσας, ακόμα και με σκουριασμένα πλοία και άγρια κύματα. Καταλαβαίνω πως η θάλασσα σαν μεταφορά και εικόνα παίζει σημαντικό ρόλο στο έργο σας, μιας και σε παλιές συνεντεύξεις μοιραστήκατε ποιήματα που, είτε με τον έναν είτε με τον άλλο τρόπο, είχαν σαν επίκεντρο ή σαν παρασκήνιο τον ωκεανό, την ακτή, τον ήχο των κυμάτων. Τι συμβολίζει για εσάς αυτή η τόσο εκτενή χρήση της θάλασσας (πέρα από τον καθαρά ελληνικό χαρακτήρα που πολλοί ποιητές μας της έχουν προσδώσει); Και πως “η ίδια [σας] η σκληρή ζωή” συνδέεται με “τα χιλιάδων λόγια κύματα”;

Σ.Σ.Β: Η θάλασσα είναι ο κόσμος μου, γιατί για πολλά χρόνια ταξίδευα σε ξένες χώρες μαζί με τον σύζυγο μου που ήταν αξιωματικός του εμπορικού ναυτικού. Ταξίδευσα με εμπορικά πλοία, με κρουαζιερόπλοια, ακόμα και με ψαράδικα. Μπήκα σε καρνάγια, χάρηκα την κουβέντα μου με ναυτικούς, μιλήσαμε για τους φόβους τους, τα οράματα τους, τις εμπειρίες τους, τους έρωτες τους .

“Έχοντας ερωτευτεί και κατοικήσει αιώνες μες στη θάλασσα έμαθα γραφή και ανάγνωση”, λέει ο μεγάλος μας ποιητής, Ο.Ελυτης. Ήταν και για μένα, λοιπόν, αναπόφευκτο να γράφω ποίηση για την θάλασσα . Την αιωνία αγαπημένη των ναυτικών.

Αλλά και μέσα στη μακραίωνη παράδοση του Ελληνικού λαού αν δούμε η θάλασσα έχει σημαντική θέση, αφού πολλές φορές καθόριζε και την ποιητική του παράδοση και τα τραγούδια του.

S.P: Συνεχίζοντας τον συλλογισμό μου, θα ήθελα να ρωτήσω αν για εσάς η θάλασσα είναι κάτι σαν το καταφύγιο του νου σας όταν οι καιροί είναι δύσκολοι. Επιπλέον, θεωρείτε ότι κάθε ποιητής έχει μια κρυφή αδυναμία που δεν λείπει από το έργο του;

Σ.Σ.Β: Σίγουρα αν διαβάσει κάποιος ένα ποίημα μου, η ένα μικρό μου πεζό ,θα μάθει γύρω από την θάλασσα κάτι, γιατί για μένα δεν είναι καταφύγιο η θάλασσα είναι ο τρόπος ζωής μου. Βεβαίως έχω γράψει ποιήματα αγάπης και ποιήματα για το μεγαλείο και την ομορφιά των αρχαίων μας αγαλμάτων, πεζο ποιήματα ,σατιρικά ποιήματα και πεζά κείμενα.

Γράφω συχνά για τα μοναδικά αγάλματα γιατί πιστεύω ότι ανήκουν στο χώρο τους, για παράδειγμα μια Καρυάτιδα πιστεύω ότι ανήκει στην Ακρόπολη των Αθηνών. Είναι κληρονομιά πολύτιμη του πολιτισμού μας.

S.P: Για ποιο λόγο ένας αναγνώστης να σας διαβάσει; Πιστεύετε ότι θα “κερδίσει” ή θα μάθει κάτι παραπάνω για τον ίδιο του τον εαυτό μέσα από την ποίηση σας;

Σ.Σ.Β:Η δική μου ποίηση φαίνεται απλή για αυτό ίσως να είναι και περιπλοκή. Άλλοτε είναι λεπτή και διάφανη σαν γυαλί, άλλοτε επίτηδες ακατέργαστη. Πιστεύω ότι κάνει τον άνθρωπο που θα την διαβάσει να σκέπτεται, γιατί μιλά για τα πληγώματα του, για τον ερώτα του,για την έγνοια του.

Σας ευχαριστώ για τα καλά σας λόγια για την ποίηση μου και ειδικά για την θάλασσα, αλλά φιλοδοξία μου μοναδική είναι η ποίηση μου να περιέχει μόνο αλήθεια, όχι μονό την δική μου αλήθεια, αλλά και απόψεις των απλών ανθρώπων της θάλασσας που μοχθούν για το καθημερινό βίο των οικογενειών τους .

Τελικά, μεγάλο μέρος της πατρίδας μας καταβρέχεται από το γαλάζιο της νερό. Η θάλασσα βοήθησε στην λαμπρή ανάπτυξη του Ελληνικού πολιτισμού.

S.P: Θα ήθελα να παραθέσω ένα ακόμα ποίημα σας με τίτλο “Είδηση” και αναφέρεται στο τι εστί ποιητής:

“Ο ποιητής,

που με σχοινί από λέξεις

έχει κρεμαστεί,

όλα τα είχε δει,

όλες τις λέξεις είχε γράψει:

αλήθεια – ψευδαίσθηση,

τρόμος – γαλήνη,

ερώτηση – απάντηση,

αυγή – νύχτα,

μοναξιά - συνεύρεση,

υπόσχεση - αθέτηση,

ιστορία – ποίηση,

φορτίο - όρκος,

αγάπη – μίσος,

ημικύκλιο - κύκλος,

ειρήνη- πόλεμος

θάλασσα – στεριά,

γλάρος - αετός,

σελήνη - ήλιος

φτώχεια - πλούτος,

θάνατος - ζωή.

Και

πήρε τόσα λίγα από τη ζωή,

που έφυγε μέσα σε πίκρας ωκεανό,

για ό,τι δεν έζησε, για ό,τι έζησε...”

Στο δοκίμιο του “Παράδοση και Ατομικό Ταλέντο” ο Τόμας Στέρνς Έλιοτ αναλύει πως το μυαλό του ποιητή είναι κάτι σαν “καταλύτης” που μετατρέπει τα συναισθήματα που έχει συλλέξει σε κάτι διαφορετικό, κάτι που δεν έχει ειπωθεί ακόμα. Συγκεκριμένα, υποστηρίζει πως η δουλειά του ποιητή είναι να απαλλάγεί από τα προσωπικά του βιώματα και να αντικαταστήσει το μυαλό του, με το “συλλογικό μυαλό” και τις παραδόσεις προηγούμενων ετών. Με λίγα λόγια η ποίηση είναι μια διαδικασία “τεμάχισης” του είναι του ποιητή ενώ ο απόλυτος σκοπός του είναι να μεταδώσει παραδόσεις, συναισθήματα και εικόνες του συνόλου παρά δικές του. Στο ποίημα σας “Είδηση” τολμώ να πω ότι αυτή η θεωρία έμμεσα προτείνεται-- ειδικά στους τελευταίους στίχους καταλαβαίνω ότι ο ποιητής είναι ένα ον ολομόναχο, που δίνει τη ζωή του για να πει στον κόσμο αυτά που επιθυμεί. Παρόλα αυτά, εσείς σαν ποιήτρια θα ασπαζόσασταν την θεωρία του Έλιοτ, ή θεωρείτε ότι η σωστή ποίηση (αν υπάρχει τέτοιος όρος) είναι η αυθεντική, η βιωματική, εκείνη που πηγάζει αυθόρμητα και αποτυπώνεται σαν ένας σουρρελαστικός πίνακας στο χαρτί; Και τελικά, τι εστί ποιητής;

Σ.Σ.Β: Στην Ελλάδα έχουμε τον Ελύτη που είναι επηρεασμένος από τον σουρεαλισμό, αλλά και ο άλλος μεγάλος μας ποιητής ο Σεφέρης είναι στην “Στροφή”, αν δεν κάνω λάθος το 1931.

S.P: Για τον Πλάτωνα η ποίηση δεν είναι απλά μια παρερμήνευση της πραγματικότητας. Στην ιδανική πολιτεία του Σωκράτη ο ποιητής δεν έχει θέση μιας και αναπαριστά με το έργο του, το αντίγραφο ενός αντιγράφου. Ο ποιητής είναι ένα ον παράφρον, και όταν γράφει ποίηση μιλάει από μέσα του ο Θεός, η Μούσα και χάνει την ατομικότητα του. Πως κρίνετε αυτή την άποψη; Ποιος ο σκοπός της ποίησης στις μέρες μας και είμαστε τελικά εμείς οι ποιητές βασανισμένες ψυχές ενός τρελού, αλλοπρόσαλου κόσμου;

Σ.Σ.Β: Σκοπός της ποιήσεως για τον Πλάτωνα, είναι η ηθική διαπαιδαγώγηση των παιδιών και των ανθρώπων στην Πολιτεία του. 

Όσο για μένα, για τον ποιητή έχω γράψει ένα μικρό ποίημα .

“ΠΟΙΗΤΗ”

Μόνος σου ολάκερη ζωή ,

μόνος σου είσαι μια πληγή ,

σαν θάλασσα που παφλάζει

μέσα στου κόσμου την κριτική...

ΣΟΦΙΑ ΣΚΟΥΛΙΚΑ- ΒΕΛΛΟΥ 6/2/2012

Για την ποίηση έχω πει και γράψει:

θεια φλόγα μυαλού

που το φιλά η αθανασία

κερνώντας κρασί αθάνατο,

το έχει φέρει από ψηλά

από ουράνια αστέρια

μαζί με θεια καρτερία.

ΣΟΦΙΑ ΒΕΛΛΟΥ

Επίσης, στο προσωπικό μου ανθολόγιο, στη δεύτερη σελίδα, οι στίχοι γίνονται αγγελάκια που κάποτε χαμογελάνε κάποτε κλαίνε .Είναι βλέπεις η ποίηση ένας ουρανός που δεν τον βάζει ο νου σου ..

S.P: Η σύγχρονη ελληνική λογοτεχνία (συμπεριλαμβανομένου και της ποίησης) έχει ανάγκη από κάτι διαφορετικό, κάποια άλλαγη;

Σ.Σ.Β: Πιστεύω δε ότι πάντα θα υπάρχει ένας νέος ορίζοντας για τους νέους ποιητές , για νέα δημιουργίας του μυαλού πετάγματα .Σίγουρα θα υπάρξουν άλλα είδη δημιουργίας.  

S.P: Σκοπέυετε να γράψετε κάποιο μυθιστόρημα, ή θα παραμείνετε στο είδος της ποίησης; Η εναλλαγή σε είδη είναι κάτι που εξελίσσει έναν συγγραφέα ή μπορεί να αποβεί κουραστικό τόσο για τον ίδιο όσο και για το κοινό του;

Σ.Σ.Β: Ποτέ δεν γνωρίζω τι θα γράψω μετά ,αλλά μικρές ιστορίες μου υπάρχουν και στο τελευταίο Ανθολόγιο “Ταξίδια Πολύτιμα του Νου”. 

S.P: Τελικά, ποιο είναι το νόημα της ζωής; Και πως μέσα από την ποίηση το ανακαλύπτουμε;

Σ.Σ.Β: Με την τελευταία σας ερώτηση θυμήθηκα μια κινηματογραφική ατάκα από το Φόρεστ Γκαμπ: “Η μαμά πάντα έλεγε ότι η ζωή είναι ένα κουτί σοκολατάκια. Ποτέ δεν ξέρεις τι θα σου τύχει”. Αυτή η ελπιδοφόρα της διαφορά δίνει δύναμη στην έμπνευση μου. Έτσι ώστε η ποίηση μου, άλλοτε είναι γλυκεία, ερωτική που φωτίζει την ψυχή, άλλοτε νοσταλγική, μελαγχολική που πνέει πόνο στην καρδιά-- γιατί όχι και σατιρική, να δίνει χαριτωμένη εγρήγορση στο νου, αλλά πάντα με αισθητική ευαισθησία, απέραντη. 






(Ερωτήσεις: Augustine)